ރާއްޖޭގެ އުތުރުން އޮންނަ، ހދ. ކުމުންދޫއަކީ އާބީދީ މަދެއްކަމަކު، ބިމުގެ ގޮތުން ޖާގަ ތަނަވަސް ރަށެކެވެ.
މިރަށަކީ ނިސްބަތުން ބޮޑު ރަށަކަށްވާތީ، ކުރީ ޒަމާނުގައި މި ރަށަށް މާކުމުންދޫއޭވެސް ކިޔައިއުޅުނެވެ. ރަށުގެ އާބާދީއަކީ 1400 އެއްހާ މީހުންނެވެ. އާމްދަނީ ހޯދުމަށް ރަށުގެ ރައްޔިތުން އާއްމުކޮށް ކޮށްއުޅެނީ މަސްވެރިކަމާއި ދަނޑުވެރިކަމާގުޅުންހުރި އެކި މަސައްކަތްތަކެވެ. ގިނަ އަދަދެއްގެ ޒުވާނުން ރަށުން ބޭރުގައި ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގައިވެސް ވަޒީފާ އަދާކުރަމުންދެއެވެ.
187.9 ހެކްޓަރުގެ ކުމުންދޫގައި މީހުން ދިރިއުޅެމުންދަނީ ރަށުގެ 30 އިންސައްތައިގައެވެ. ބިމުގެގޮތުން ތަނަވަސް ރަށަކަށްވާތީ، ރަށުގެ ބިމުން ބޮޑުބައެއް ދަނޑުވެރިކަމުގެ މަސައްކަތްތަކަށް ވަނީ ދޫކޮށްފައެވެ. ކުމުންދޫއަށް ލިބިގެންދާ އެންމެ ޚާއްސަކަމަކީ އެރަށުގެ އެއްކޮޅުގައި އޮންނަ ބޮޑު މާސިންގާ ކުޅިއެވެ. ހަނިދިގުކޮށް އޮންނަ މި ކުޅިއަކީ ރަށުގެ ގުދުރަތީ މުއްސަނދިކަމަށް ލިބިގެންދާ އިތުރު ފުރިހަމަކަމެކެވެ.
ކުޅީގައި ހެދިފައިވާ ކަނޑޫ ގަސްތަކާއި، ތަކަފަތި ގަސްތަކުގެ ސަބަބުން ކުޅިއަށް އިތުރު ރީތިކަމަކާއި ފުރިހަމަކަމެއް ލިބުނެއްކަމަކު، އެ ކުޅިއަކީ މާބޮޑު އަޅާލުމެއްނެތި ދޫކޮށްލާފައި އޮތްތަނެކެވެ. އެތަން އާއްމުގޮތެއްގައި މީހުން ބޭނުންކޮށް އުޅުނީ ބޮނބި ފާކުރުމަށެވެ. ފެހިކަންގަދަ މި ކުޅި އަޅާނުލައި ދޫކޮށްލާފައި އޮންނަތާ އަހަރުތަކަކަށްފަހު، ރަށުގެ އަމިއްލަ ޖަމިއްޔާއަކުން މިވަނީ އެ ސަރަޙައްދުގެ މަންޒަރުތައް މުޅިން ބަދަލުކޮށްލާ، އެތަނަށް މީހުންގެ ޝަޢުގުވެރިކަން އިތުރުވާނެފަދަ ހިތްގައިމު މަސައްކަތެއްކޮށްފައެވެ.
"ވެހިސަރާ"ގެ ނަމުގައި ކުމުންދޫ ކުޅީގައި ނޭޗަރ ޕާކެއް ތަރައްޤީކޮށް، އެތަން މިހާރު ހުޅުވާލާފައިވާއިރު، އެތަނުގެ ހިތްގައިމުކަމާއި ޗާލުކަން މިހާރު ވަރަށްވެސް ފުރިހަމައެވެ.
މި ނޭޗަރ ޕާކު ތަރައްޤީކޮށްފައިވަނީ އެރަށުގެ އަމިއްލަ ޖަމިއްޔާއެއްކަމަށްވާ ކުރެވި ޖަމިއްޔާއާއި، އެ ޖަމިއްޔާގެ ދަށުން ހިންގާ ޒީރު ސްޕޯޓްސް ކްލަބުންނެވެ. މިފަދަ ޕާކެއް ތަރައްޤީކުރުމަށް ނިންމި އެންމެ މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ކުމުންދޫއަކީ ކަނޑޫފާ ބޮޑު ރަށަކަށްވެފައި، އެތަނުގެ ބޭނުން އެންމެ ހެޔޮގޮތުގައި ހިފާ، ރަށުން ބޭރުން އަންނަ ފަރާތްތަކަށްވެސް ޒިޔާރަތްކުރާނެ ރީތިތަނެއްގެ ގޮތުގައި އެތަން ހެދުންކަމަށް ކުރެވި ޖަމިއްޔާގެ ރައީސް ޢަލީ ޙުސެއިން ވިދާޅުވިއެވެ.
"ރަށުގެ ގިނަ ރައްޔިތުން މިކަމަށް ބޭނުންވެފައިތިބިކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގުނީ ރަށުގެ ވަރަށް ގިނަ ފަރާތްތަކުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް މި މަސައްކަތް ކުރަމުންދިޔައިރު، ކެއުމާއި، ޖޫހާއި، ސައިފަދަތަކެތި ހަދިޔާކުރަމުންދިޔައީ. އެހެންކަމުން މިކަމަށް ހިތްވަރުދީ އެއްބާރުލުންދެއްވި ހުރިހާ ރައްޔިތުންނަށް ޝުކުރު ދަންނަވަން" ޢަލީ ޙުސެއިން ވިދާޅުވިއެވެ.
ޢަލީ ޙުސެއިން ވިދާޅުވީ، ރާއްޖޭގައި މިހާރު އިކޯ-ޓޫރިޒަމް ނުވަތަ ތިމާވެއްޓާއި ރަށްޓެހި ފަތުރުވެރިކަން ހަލުވިމިނުގައި ކުރިއަރަމުންދާއިރު، "ވެހިސަރާ" ނޭޗަރ ޕާކުގެ ބޭނުން ހިފަންވެސް ގަސްތުކުރަނީ އިކޯ-ޓޫރިޒަމް ޕްރޮމޯޓްކުރެވިދާނެ ސަރަޙައްދެއްގެ ގޮތުގައިކަމަށެވެ. އަދި ނޭޗަރ ޕާކު ރަށުގެ ކައުންސިލާއި ރަސްމީކޮށް ޙަވާލުކޮށްފައިވީނަމަވެސް، އެ ސަރަޙައްދު ބެލެހެއްޓުމާއި، މަރާމާތުކުރުމުގެ ކަންކަން ކުރާނީ އެޖަމިއްޔާގެ ފަރާތުންކަމަށް ޢަލީ ޙުސެއިން ވިދާޅުވިއެވެ.
"މިތަން ކުރިއަށްއޮތްތާނގައި އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުން ހިފަން މި ގަސްތުކުރަނީ، އިކޯ-ޓޫރިޒަމް ކުރިއެރުވިދާނެތަނެއްގެ ގޮތުގައި. އެގޮތަށް އަޅުގަނޑުމެން އުއްމީދު މިކުރަނީ. މިތަން ހިމާޔަތްކޮށް މިތަނުގެ ވެށީގައި ހުރި ދިރުންތައް އާލާކުރުމަށްޓަކާ މަސައްކަތްކުރާނަން. މިވެށީގައި އެބަހުރި ކަނޑޫ، ތަކަފަތިފަދަ ގަސްގަސް. އަދި މަސްމަހާމެހިވެސް ވަރަށް ގިނަ އަދަދަކަށް މިތަނުގައި އުޅޭ. އެހެންކަމުން މިތަން ސާފުކޮށް ބެލެހެއްޓޭނެ އިންތިޒާމް ހަމަޖައްސާނަން" ޢަލީ ޙުސެއިން ވިދާޅުވިއެވެ.
"ވެހިސަރާ" ނޭޗަރޕާކާއެކު ކުމުންދޫ ކުޅިއަށް އިތުރު ފުރިހަމަކަމެއް މިވަނީ ގެނުވާފައެވެ.
ކުޅީގެ މެދަށް ވާގޮތަށް 12 ފޫޓު 12 ފޫޓުގެ ހަޓެއް އަޅާފައިވެއެވެ. ހަޓަށް ދިޔުމަށް އަޅާފައިވާ ލަކުޑި ފާލަމުގައި 60 ވަރަކަށް ފޫޓު ހުރެއެވެ. ކުޅީގެ އެއްކޮޅުން އަނެއްކޮޅަށް ހުރަސްކުރުމަށް 12 ވަރަކަށް ފޫޓްގެ އޯވަރ-ހެޑް ބުރިޖެއްވެސް ވަނީ އަޅާފައެވެ. އަދި އުނދޯންޔަކާއި، ލަކުޑިން ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ބެންޗުތައްވެސް ޕާކުގައި ބަހައްޓާފައިވެއެވެ. މުޅި ޕާކުހެން ތަރައްޤީކޮށްފައިވަނީ ރަށުން ލިބެންހުރި އެކި ކަހަލަ ވަޞީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ. ތަނުގެ ފޮޓޯތަކާއި ވީޑިއޯތައް ސޯޝަލް މީޑިއާގައި ވައިރަލްވާން ފަށާފައިވާއިރު، ތަނަށް އޮތް މަޤުބޫލުކަން ވަނީ އިތުރުވާން ފަށާފައެވެ.
ކުމުންދޫ ކައުންސިލުގެ ރައީސް އަމީން މުޙައްމަދު ސިފަކުރެއްވިގޮތުގައި ކުރެވި ޖަމިއްޔާއިން އިސްނަގައިގެން ރަށުގެ ޒުވާނުންނާއި ގުޅިގެން ތަރައްޤީކޮށްފައިވާ މި ނޭޗަރޕާކަކީ ރަށުގެ ރައްޔިތުންނަށް ކޮށްދިން ވަރަށް އަގުބޮޑު ހަދިޔާއެކެވެ. އަދި މިއީ ކުމުންދޫގެ ހިތްގައިމުކަން މުޅި ރާއްޖެއަށާއި ރާއްޖޭން ބޭރުގެ ފަރާތްތަކަށްވެސް ދައްކާލަން ލިބުނު އަގުހުރި ފުރުޞަތެއްކަމަށާއި، އެކަމުގެ ސަބަބުން ރަށަށް ގިނަ ފައިދާތަކެއް ވެގެންދާނެކަމަށް އަމީން ވިދާޅުވިއެވެ.
"މިތަނަކީ ޒަމާނުންސުރެއް އެއްވެސް ބޭނުމެއް ނުހިފި މިގޮތުގައި އޮތްތަނެއް. ހިތްގައިމު ގުދުރަތީ މި ވަޞީލަތް އާއްމުންނަށް މި ދައްކާލެވުނީ މިތަން މިގޮތުގައި ތަރައްޤީކުރެވުމުން. މި މަސައްކަތަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ރަށް މުޅި ދުނިޔެއަށް އެކްސްޕޯޒްވެގެންދާވަރުގެ މަސައްކަތެއް. ކައުންސިލުން މި މަސައްކަތް އުފަލާއެކު ބަލައިގަންނަން" އަމީން ވިދާޅުވިއެވެ.
ކުމުންދޫ "ވެހިސަރާ" ނޭޗަރ ޕާކުގެ ހިތްގައިމުކަމާއި، ޗާލުކަން ބަލާލުމަށް ކުޅީގައި ކެނޯ ދުއްވޭނެ އިންތިޒާމުވެސް ކުރެވި ޖަމިއްޔާއިން ވަނީ ހަމަޖައްސާފައެވެ.
މި ޕާކު ތައްޔާރުކޮށްފައިވަނީ ލައިޓްހަރުކޮށް، ރޭގަނޑުވެސް ބޭނުންކުރެވޭގޮތަށެވެ. ނޭޗަރ ޕާކެއްގެގޮތުގައި ތަރައްޤީކޮށްފައިވާ މިތަނުން ކަރަންޓް އުފައްދަނީވެސް ތިމާވެއްޓާއި ރަށްޓެހިގޮތަކަށެވެ. އެގޮތުން ތަނަށް ބޭނުންވާ ހަކަތަ އުފައްދަނީ ސޯލަރ ޕެނަލް ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ.
ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށުގައި ލޯކަލް ޓޫރިޒަމް ނުވަތަ ގެސްޓް ހައުސް ވިޔަފާރި މިހާރު ފުޅާވެ ކުރިއަރަމުންދާއިރު، ކުމުންދޫގައި މިވަގުތު އަދި އެއްވެސް ގެސްޓް ހައުސްއެއް ނެތެވެ. ނަމަވެސް ކުމުންދޫގެ ޒުވާނުން އިސްނަގައިގެން ކުރި މި ނަމޫނާ މަސައްކަތާއެކު، އެރަށަށްވެސް ލޯކަލް ޓޫރިޒަމް ތަޢާރަފުވެ، ރަށަށް އިޤްތިޞާދީގޮތުންވެސް އިތުރު ދިރުމެއް ލިބިގެންދިއުމަކީ ކުމުންދޫ ކައުންސިލާއި، ރަށުގެ ރައްޔިތުންވެސް މިހާރު ކުރާ ބޮޑު އުއްމީދެކެވެ.