ބަޖެޓް 2021 : ބިން ހިއްކުމުގެ ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތަކެއް މުޅި ރާއްޖޭގައި، ގޯތިލިބުމަށް ފަހި ފުރުޞަތެއް

ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލައަކީ ރާއްޖެއަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ އެންމެ ބޮޑު އިޖްތިމާޢީ އެއް މައްސަލައެވެ. ބިން ފުރި ގޯތި ދޫ ނުކުރެވޭ ޙާލަތުގައި އޮތް ކިތަންމެ ރަށެއް ރާއްޖޭގައި މިހާރުވެސް އެބައޮތެވެ. އާއްމުން ދިރިއުޅުމަށް ގޯތިދޫނުކުރާތާ 20 އަހަރު 30 އަހަރުވެފައިވާ ރަށްރަށްވެސް މީގެ ތެރޭގައި އެބަހުއްޓެވެ.

ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ބިމުގެ ދަތިކަމުގެ މައްސަލަ ހައްލުކޮށް، ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމާއި ޒަމާނީ ފެންވަރަށް މަގުތައް ހެދުންފަދަ ކަންކަމަށް އަންނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި ޕަބްލިކް ސެކްޓަރ އިންވެސްޓްމަންޓް ޕްރޮގްރާމް، ޕީ.އެސް.އައި.ޕީގެ ތެރެއިން ގިނަ މަޝްރޫޢުތަކެއް ކުރިއަށްގެންދިއުމަށް ވަނީ ނިންމާފައެވެ. އެގޮތުން ބިން ހިއްކުމާއި މަގު ހެދުމަށް ޖުމްލަ 1،029.9 މިލިއަން ރުފިޔާ އަންނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި ޕީ.އެސް.އައި.ޕީގެ ބަޖެޓުގައި ހިމަނާފައިވެއެވެ. އެއީ ޕީ.އެސް.އައި.ޕީގެ ބަޖެޓުގެ 12 އިންސައްތައެވެ. މީގެ ތެރެއިން ބޮޑު ޚަރަދެއް ހިނގާނީ އެކި ރަށްތަކުގައި ބިން ހިއްކުމުގެ މަޝްރޫޢުތައް ކުރިއަށްގެންދިއުމަށެވެ.

އެގޮތުން އައްޑޫ ސިޓީގައި ބިން ހިއްކުމަށްޓަކައި ހިންގާ އައްޑޫ ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕްރޮޖެކްޓަށް 268.3 މިލިއަން ރުފިޔާ އިންޑީއާ ސަރުކާރުގެ ލައިން އޮފް ކްރެޑިޓްގެ ދަށުން ހަމަޖެހިފައިވާއިރު ލޯނު ނުވަތަ ކޮންޓްރެކްޓަރ ފައިނޭންސިންގގެ ދަށުން ކ. ގުޅިފަޅު ބިން ހިއްކުމުގެ ދެވަނަ ފިޔަވަހި ފެށުމަށް 92.5 މިލިއަން ރުފިޔާ އަންނައަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި ވަނީ ހިމަނާފައެވެ. ގުޅިފަޅު ހިއްކުމުގެ ދެވަނަ ފިޔަވަހީގެ ބޭނުމަކީ ޕޯޓް ތަރައްޤީކޮށް ނިމޭއިރު، ގުދަންކުރުމާއި ސިނާޢީ މަސައްކަތާއި، ލޮޖިސްޓިކްސް އާއި ގުޅުންހުރި ޚިދުމަތްތައް ފުޅާކުރުންކަމަށް ސަރުކާރުން ވިދާޅުވެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ދަޢުލުތަގެ އާންމު ބަޖެޓުން ޚަރަދުކޮށްގެން 6 ރަށެއްގެ ބިން ހިއްކުމަށްޓަކައި 12.3 މިލިއަން ރުފިޔާ ހިމަނާފައި ވެެއެވެ.

2021 ވަނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި ޕީ.އެސް.އައި.ޕީގެ ތެރެއިން ޑޮމެސްޓިކް ބަޖެޓުން ޚަރަދުކޮށްގެން ބިން ހިއްކުމުގެ 25 މަޝްރޫޢެއް ކުރިއަށްގެންދިއުމަށް ހިމަނާފައިވެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި މިހާރުވެސް ބިން ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތް ހިނގަމުންދާ 3 ރަށަކާއި، އަލަށް ފަށާ 3 ރަށަކާއި، ރިޓެންޝަން މަރުހަލާގައި އޮތް އެއް ރަށާއި، ޕްރީ-ޓެންޑަރިންގގައި އޮތް 9 ރަށެއްގެ އިތުރުން ޓެންޑަރިންގ މަރުހަލާގައި އޮތް 9 ރަށެއް ހިމެނެއެވެ.

ބިން ހިއްކުމުގެ މަަސައްކަތް މިހާރުވެސް ހިނގަމުންދާ ރަށްތައް

- ކ. މާފުށި (30.1 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ކ. ގުރައިދޫ (27.3 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ކ. ގުޅިފަޅު (53.9 މިލިއަން ރުފިޔާ)

ރިޓެންޝަން މަރުޙަލާގައި އޮތް ރަށް

- ކ. ހުރާ : ބިން ހިއްކުން އަދި ބޮޑު ހިލަޖެހުން ފޭސް 2 (1.8 މިލިއަން ރުފިޔާ)

ބިން ހިއްކުމުގެ މަސައްކަތް އަލަށް ފަށާ ރަށްތައް

- ހއ. ދިއްދޫ : ސަރވޭއާއި ޑިޒައިން މަސައްކަތްތައް (ތިންލައްކަ ފަންސާސް ހާސް ރުފިޔާ)
- ތ. ކިނބިދޫ : ބިން ހިއްކުން އަދި ބީޗު ހެދުން (1 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ގއ. ކޮލަމާފުށި : ބިން ހިއްކުން (1 މިލިއަން ރުފިޔާ)

ޓެންޑަރިންގ މަރުހަލާގައި އޮތް ރަށްތައް

- ހއ. އިހަވަންދޫ (10.8 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ރ. އުނގޫފާރު (16.5 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ރ. ދުވާފަރު (32.4 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- އައްޑޫ ސިޓީ ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕްރޮޖެކްޓް : ބިން ހިއްކުން (16 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- އއ. އުކުޅަސް (13.5 މިލިއަން ރުފިޔާ )
- މ ދިއްގަރު (14 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ތ. ހިރިލަންދޫ (1 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ލ. މާވަށް (ފަސްލައްކަ ރުފިޔާ)
- ގއ. ދާންދޫ (1 މިލިއަން ރުފިޔާ)

ޕްރީ-ޓެންޑަރިން މަރުހަލާގައި އޮތް ރަށްތައް:

- ހއ. ތުރާކުނު (ތިންލައްކަ ރުފިޔާ)
- ރ. އަލިފުށި (ތިންލައްކަ ރުފިޔާ)
- ކ. ދިއްފުށި : ބިން ހިއްކުން އަދި ގިރާ ސަރަޙައްދު ހިމާޔަތްކުރުން (1 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ކ. ގުޅި (ތިންލައްކަ ރުފިޔާ)
- އއ. ބޮޑުފުޅަދޫ (8 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ފ. ބިލެތްދޫ (1 މިލިއަން ރުފިޔާ)
- ފ. މަގޫދޫ (ތިންލައްކަ ރުފިޔާ)
- ފ. ފީއަލި (ތިންލައްކަ ރުފިޔާ)
- ދ. މާއެނބުދޫ (ތިންލައްކަ ރުފިޔާ)

ބިން ހިއްކުމުގެ އިތުރުން އައްޑޫ ސިޓީ މަގުހެދުމުގެ މަޝްރޫއާއި، މާލޭ ސިޓީގެ މަގުތައް ރަނގަޅު ފެންވަރަކަށް ހެދުމަށް މިއަހަރުގެ ތެރޭގައި ފެށުނު މަޝްރޫޢު އަދި އެކި ރަށްތަކުގައި ރަނގަޅު ފެންވަރަކަށް މަގު ހެދުމަށް ޖުމްލަ 409.1 މިލިއަން ރުފިޔާ އަންނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި ހިމަނާފައިވެއެވެ.

2021 ވަނަ އަހަރު ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ އައު މަޝްރޫޢުތައް ފެށުމަށް ބޭނުންވާ އިކުއިޓީ ދިނުމަށް ބަޖެޓުގައި ޖާގަދީފައިވެއެވެ.

މިއީ ދާއިމީގޮތެއްގައި އަހަރަކު 2000 ހައުސިންގ ޔުނިޓުގެ އިކުއިޓީ ދެވޭނެގޮތަށް ބަޖެޓުކޮށްފައިވާ ޕްރޮގްރާމެކެވެ. އެގޮތުން 2021 ވަނަ އަހަރު އަލަށް ފަށާ ނޭޝެނަލް ސޯޝަލް ހައުސިންގ މަޝްރޫޢަށް 496.1 މިލިއަން ރުފިޔާ އާންމު ބަޖެޓުން އިކުއިޓީގެ ގޮތުގައި ދިނުމަށް ރާވާފައިވެއެވެ.

މީގެ އިތުރުން އެފޯޑަބަލް ހައުސިންގ ޕްރޮޖެކްޓުގެ ދަށުން 85.0 މިލިއަން ރުފިޔާ ޚަރަދުކުރުމަށް ކަނޑައެޅިފައިވެއެވެ. އަދި ހިނގަމުންދާ މ. ކޮޅުފުށި، ބ. ތުޅާދޫ، ޅ. ނައިފަރު، ތ. ތިމަރަފުށީގައި 100 ހައުސިންގ ޔުނިޓުގެ މަޝްރޫޢުތަކަށް ޖުމްލަ 76.3 މިލިއަން ރުފިޔާ ޚަރަދުކުރުމަށް ހިމަނާފައިވާއިރު، ހދ. ކުޅުދުއްފުށީގައި 105 ހައުސިންގ ޔުނިޓް އެޅުމަށް 10.2 މިލިއަން ރުފިޔާ ހިމަނާފައިވެއެވެ. އަދި ހުޅުމާލޭގައި ބިދޭސީންގެ އެކަމޮޑޭޝަން ފެސިލިޓީއެއް ޤާއިމުކުރުމަށް 15.0 މިލިއަން ރުފިޔާއާއި، ހުޅުމާލޭގައި އީމާރާތްކުރާ ޕޮލްކޯ ހައުސިންގ ފްލެޓްތައް ނިންމުމަށް 19.0 މިލިއަން ރުފިޔާ މި ދާއިރާއިން ޚަރަދުކުރުމަށްވެސް ރާވާފައިވެއެވެ.

ރާއްޖޭގެ އެކި ރަށްތަކާއި ސަރަހައްދުތަކުގައި ހިއްކާފައިވާ ބިންތަކުން ރައްޔިތުންނަށް އޭގެ ފައިދާ ލިބުމަށް މި ބިންތަކުން އެ ސަރަހައްދުގައި ދިރިއުޅޭ ފަރާތްތައް ނޫން އެހެން ފަރާތްތަކަށް ބިމުގެ ވަކި މިންވަރެއް އެކި ބޭނުންތަކަށް ވިއްކުމަށް 2021 ގައި ހުޅުވާލުމަށްވެސް ސަރުކާރުން ވަނީ ނިންމަވާފައެވެ. މިގޮތުގެ މަތިން މޫދުގެ ވަކި ސަރަހައްދެއް ހިމެނޭގޮތަށްވެސް ބިން ދޫކުރުމަށް ހުޅުވާލުމަށް ނިންމައިފައިވެއެވެ.

އެގޮތުން ދައުލަތުން ޚަރަދުކޮށްގެން ހިއްކާފައިވާ ބިންތަކުގެ 30 އިންސައްތަ ވިއްކުމަށާއި، ލެގޫން ލޭންޑް ކޮންސެޕްޓެއް ތައާރަފްކުރުމަށްފަހު، ފަޅުގެ ސަރަހައްދުންވެސް ކަނޑައެޅޭ ވަކި ގަވައިދުތަކެއްގެ ތެރެއިން އެކި ކަންކަމަށް ތަރައްގީކުރުމަށް އަންނަ އަހަރު ހުޅުވާލާނެކަމަށް ސަރުކާރުން ވިދާޅުވެއެވެ. މިކަންކަމުން 2021 ވަނަ އަހަރު ޖުމުލަ ގޮތެއްގައި އިތުރު 300 މިލިއަން ރުފިޔާ ދަޢުލަތައް ލިބޭނެކަމަށް އަންނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި އަންދާޒާކޮށްފައިވެއެވެ.