ރާއްޖޭގެ ހިރިގަލުގެ އެންމެ ބޮޑު ގަބުރަސްތާނު ތަކަންދޫގައި، ރަށުގެ ތާރީޚަށް މުހިންމު ސަރަޙައްދެއް

ތިލަދުންމަތީ އުތުރުބުރީ ތަކަންދުއަކީ 600 އެއްހާ މީހުންގެ އާބާދީއެއް އޮތް ރަށެކެވެ. ނަމަވެސް ރަށުގައި ދިރިއުޅެނީ 200އެއްހާ މަދު މީސްކޮޅެކެވެ. ތަކަންދުއަކީ 40އަކަށް ހެކްޓަރުގެ ރަށެކެވެ.

އެ ރަށަކީ، ޕޯޗުގީޒުންގެ އަތްދަށުގައި ރާއްޖެ ސަލާމާތްކުރުމަށް، އުތީމު ތަކުރުފާނުން ކުރެއްވި ޖިހާދުގެ ބައެއް ހާދިސާތަކާ ގުޅޭ، ދިވެހި ތާރީޚުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ ރަށެކެވެ. ތަކަންދޫއިން ވަރަށް މުހިންމު އިހުގެ ޤަދީމީ ދެ ބިނާއެއް ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ. އެއްތަނަކީ ރަށުގެ ހޭޅިފަށް ސަރަޙައްދުގައި ހުންނަ އަލިތަކުރުފާނު ޒިޔާރަތެވެ.

ތަކަންދުއިން ފެންނަން އޮތް އެންމެ ޝަޢުގުވެރި އެއް ތާރީޚީ ސަރަޙައްދަކީ، ރަށުގައި އޮތް ހިރިގަލު ގަބުރުސްތާނެވެ. މިއީ ދިވެހި ރާއްޖޭގައިވެސް އޮތް ހިރިގަލުގެ އެންމެ ބޮޑު ގަބުރުސްތާނެވެ.

އައްޑޫ ހުޅުދޫ ކޯގަންނު ގަބުރަސްތާނަކީ އެންމެ ގިނަ ބަޔަކު ދަންނަ ހިރިގަލު ގަބުރަސްތާނެވެ. އެންމެ ބޮޑު ހިރިގަލު މަހާނައިގެ އިތުރުން އެތަނުގައި 1500އެއްހާ ހިރިގަލު މަހާނަ ފެންނަން ހުރެއެވެ.

ނަމަވެސް ހއ.ތަކަންދޫ ޚައްސަވަނީ އެރަށުގައި އޮންނަ ހިރިގަލު ގަބުރަސްތާނަކީ، އެތަނުގައި 1700އަށްވުރެ ގިނަ މަހާނަ ޖޯޑު ފެންނަން އޮތް ގަބުރަސްތާނަކަށްވާތީއެވެ. އެރަށުގައި މި ނޫނަސް އިތުރު 3 ގަބުރަސްތާނު އޮވެއެވެ.

ތަކަންދޫ ކައުސިލްގެ ނައިބު ރައީސް އާރިފް ޕީއެސްއެމް ނިއުސްއަށް ވިދާޅުވީ، އެތަނާ ގުޅޭގޮތުން މިހާތަނަށް މާބޮޑު ދިރާސާއެއް ހެދިފައި ނެތްނަމަވެސް، މިއީ ރަށުގެ ތާރީޚާ ގުޅިފަވާ ވަރަށް މުހިންމު ބިނާއެއްކަމަށެވެ. އަދި މި ތަނުގެ ޙަޤީގަތް ދެނެގަތުމަށް ރަށުގެ ރައްޔިތުން ވަރަށް ބޭނުންވާ ކަމެކެކެވެ.

ގަބުރުސްތާނުގައި ހުރި ބައެއް ހިރިގަލު މަހާނަތަކުގައި ލިޔެފައި ހުރި ލިޔުންކޮޅުތަކުގައި ހުރި ތާރީޚުތަކަށް ބަލާއިރު، މި ގަބުރަސްތާނަށް 350އެއްހާ އަހަރު ވެދާނެކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ބައެއް ގާތަކުގައި ހިޖުރައިން 1122ގެ ތާރީޚު ލިޔެފަވެއެވެ.

އެންމެ ހައިރާންކުރުވަނިވި އެއްކަމަކީ، ތަކަންދޫފަދަ ކުޑަ އާބާދިއެއް ދިރިއުޅޭ ރަށެއްގައި އެހާ ގިނަ މީހުން މަރުވެ ގޮސްފަވާކަމުގެ އެފަދަ ނިޝާންތަކެއް ހުރުމެވެ. މި ގަބުރަސްތާނުގައި، ފެންނަން ހުރި މަހާނަ ގައުތަކަށްބަލާއިރު، އެކި ފަންތީގެ ޙައިބަތު ދައްކުވައިދޭ ގައުތައް ހިމެނެއެވެ. އެގޮތުން މި ގަބުރަސްތާނުގައި އޭރުގެ ޢިއްޒަތްތެރިންނާއި ބޮޑުންނާ އަދި އާއްމު ރައްޔިތުގެ މަހާނަތައްވެސް ހުރިކަން ފާހަގަވެއެވެ. ގިނަ އަދަދަކަށް ތުއްތު ކުދިންގެ މަހާނަތައް އެބަހުއްޓެވެ.

"ރަށުގެ އާބާދީއަށް ވެގެންދިޔަ ގޮތް ދެނެގަންނަން ބޭނުންވޭ. ރަށުގައި 4 ގަބުރުސްތާނު އޮވޭ. ވަރަށް ހައިރާންވޭ މިހާ ގިނަ މީހުންގެ މަހާނަ ގާތައް ފެންނަން އޮތީމަ. ރަށުގެ އާބާދީ އަދި 1000އަށް ނާރާ. މިތާ އެކަނިވެސް 1700މީހުން ވަޅުލާފަވޭ." ކައުންސިލްގެ ނައިބު އާރިފް ވިދާޅުވިއެވެ.

އެ ސަރަޙައްދުގައި ފެންނަންހުރި ކަންކަމަށް ބަލާއިރު، ހިރިގަލުގެ މަހާނަތަކާއި، ހިރިހަލުގެ 8 ކަން ވަޅަކާއި، އާނުގެ 4 ކަން ވަޅެއް އަދި އިތުރު ވަޅަކާ ވެވެއް ހިމެނެއެވެ. އަދި ރަށުގެ އިހުގެ ހުކުރު މިސްކިތާއި ޢީދު މިސްކިތުގެ ފާރުން ބައެއް ފެންނަން އެބަހުއްޓެވެ.

މި ތަނުން ފެންނަން ހުރި ހިރިގަލުގެ މަހާނަތަކާ މިސްކިތަކީ، ދިވެހިންގެ ހުނަރިވެރިކަމާއި އަތްތެރިމަސައްކަތުގެ ކުޅަދާނަކަންވެސް ފެނިގެންދާ މަސައްކަތްތަކެކެވެ. ހިރުގަލުގައި ކަނޑާ ނަގާފަވާ ކުރެހުންތަކާ ލިޔުންތަކުން އެކަން ފެނެއެވެ.

ކައުންސިލްގެ ނައިބު އާރިފް ވިދާޅުވީ، މިހާތަނަށްވެސް އެ ތަނާ ގުޅޭ ރަނގަޅު ދިރާސާއެއް ހެދިފަ ނެތްކަމަށެވެ. އަދި އެތަންތަން ބަލަހައްޓާ ހިއްމާޔަތްކުރުމަށް ރަސްމީކޮށް މަސައްކަތެއް ފެށިފަ ނެތްކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ރާއްޖޭގެ އާސާރުތައް ޙިމާޔަތްކުރުމަށް ސަރުކާރުން ފަށާފައިވާ މަސައްކަތުގައި، ތަކަންދޫގެ އާސާރުތައް ޙިމާޔަތްކުރުމަށް ސަރުކާރުން ހިމަނާ، އެެކަމާ ގުޅޭ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރިއަށްދެއެވެ.

ރަށުގެ ރައްޔިތުން ބޭނުންވަނީ ރަށުގައި ހުރި މިފަދަ އާސާރީ ބިނާތައް ރަނގަޅަށް ދިރާސާކުރެވި، އެތަންތަން ޙިމާޔަތްކޮށް އެ ވާހަކަތައް އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކާ ހަމައަށް ގެންގޮސްދިނުމަށެވެ. އަދި އެތަންތަން ދާއިމީކޮށް ބެލެހެއްޓޭނެ އިންތިޒާމެއް ހަމަޖެއްސުމާއެކު، ރާއްޖޭގެ ހިރިގަލުގެ އެންމެ ބޮޑު ގަބުރަސްތާނަކީ ތަރިކައިގެ ލިސްޓުގައި ޚާއްސަ އިސްކަމެއްދޭ ތަނަކަށް ހެދުމަށެވެ.