ލުބްނާންގެ މުސްލިމުންގެ ނަސްލުހޭދު ކުރަން ޔަހޫދީ ފައުޖުން ހިންގަމުންދާ ލާއިންސާނީ ޖަރީމާތަކުގައި ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ މީހުންގެ އަދަދު 3,000އަށްވުރެ މައްޗަށް އުފުލިފައިވާ ކަން އެ ޤައުމުގެ ޞިއްޙަތާ ބެހޭ ވުޒާރާއިން ހާމަކޮށްފިއެވެ. އެ ވުޒާރާއިން ބުނީ, ފާއިތުވި 13 މަހުގެ ތެރޭގައި ޔަހޫދީ ފައުޖުން ދީފައިވާ ނިރުބަވެރި ޙަމަލާތަކުގައި ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ ޢާންމުންގެ ތެރޭގައި 589 އަންހެނުންނާއި 185 ކުޑަކުދިން ހިމެނޭ ކަމުގައެވެ.
ޔަހޫދީން ލުބްނާންގެ ޢާންމު ރައްޔިތުންނަށް ޙަމަލާ ދޭން ފަށާފައި ވަނީ, އެ ޤައުމުގެ މުޖާހިދުންގެ ޖަމާޢަތް, ޙިޒްބުالله ހުއްޓުވުމުގެ ނަމުގައެވެ. މީގެ އަހަރެއްހާ ދުވަސް ކުރިން ފަލަސްޠީނުގެ ޣައްޒާގެ މުސްލިމުންގެ ނަސްލުހޭދު ކުރަން ޔަހޫދީ ފައުޖުން ފެށި ލާއިންސާނީ ޢުދުވާނުގެ ރައްދުގައި ޙިޒްބުاللهން ދަނީ ޒަޔަނިސްޓުންގެ ރަށްތަކާއި, ޔަހޫދީ ފައުޖުގެ އަމާޒުތަކަށް ޙަމަލާ ދެމުންނެވެ. އެ ޙަމަލާތަކުގައި މިހައިތަނަށް 72 ޔަހޫދީން ވަނީ މަރައިލާފައެވެ.
ޙިޒްބުالله ނައްތައިލުމުގެ ނަމުގައި ޔަހޫދީ ފައުޖުން ލުބްނާންގެ ރަށްތަކަށް ބޮންއަޅަން ފަށާފައި ވަނީ ސެޕްޓެންބަރު 23ވަނަ ދުވަހުއެވެ. ޙަމަލާތައް އަމާޒު ކުރަމުން ދަނީ ވެރިރަށް ބައިރޫތާއި ދެކުނުގެ ރަށްތަކުގެ އިތުރުން އަލް-ބިޤާޢު ވާދީގެ ސަރަޙައްދުތަކަށެވެ. އަދި, އޮކްޓޫބަރު 1ވަނަ ދުވަހު އެއްގަމު މަގުން އެ ޤައުމުގެ ދެކުނުގެ ރަށްތަކަށް ބަރުހަތިޔާރާއި ނިރުބަވެރި ސިފައިން ފޮނުވައި, ޔަހޫދީ ފައުޖުން ވަނީ ޤަތުލުޢާންމު އިތުރަށް ފުޅާކޮށްފައެވެ. ޙިޒްްބުاللهގެ މުޖާހިދުންގެ ޙަމަލާތަކުގައި އޭގެ ތެރެއިން 30 ސިފައިން ވަނީ މަރައިލާފައެވެ.
ލުބްނާންގެ ޞިއްޙަތާ ބެހޭ ވުޒާރާއިން ބުނީ, ޔަހޫދީންގެ ޙަމަލާތަކުގައި 3,002 މީހުން ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާއިރު, ޒަޚަމު ކޮށްލާފައިވާ މީހުންގެ އަދަދު 13,492އަށް އުފުލިފައިވާ ކަމުގައެވެ. ކުޑަކުދިންނާ ބެހޭ އދގެ އިދާރާ (ޔުނިސެފު)ން ބުނީ, ޔަހޫދީންގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތަކުގައި ކޮންމެ ދުވަހަކު އިތުރު ކުއްޖަކު ޝަހީދުކޮށްލާ ކަމުގައެވެ. "އޮކްޓޫބަރު 4ން ފެށިގެން ދީފައިވާ ޢުދުވާނީ ޙަަމަލާތަކުގައި ކޮންމެ ދުވަހަކު ކުޑަކުއްޖަކު ޝަހީދުކޮށްލައި, އިތުރު 10 ކުދިން ޒަޚަމުކޮށްލާފައިވޭ،" ޔުނިސެފްގެ އެގްޒެކެޓިވް ޑިރެކްޓަރ ކެތެރިން ރަސެލް ހާމަކުރެއްވިއެވެ.
ޔުނިސެފުން ބުނީ, ޔަހޫދީންގެ ނިރުބަވެރި ޙަމަލާތަކުން ސަލާމަތްވާ ކުދިންނަށް ވެސް ނަފްސާނީ ގޮތުން ބޮޑެތި ނުރައްކަލާއި ގެއްލުމާ ކުރިމަތިލާން ޖެހިފައިވާ ކަމުގައެވެ. އަދި, ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް އެ ކުދިންގެ ލޯތައް ކުރިމަތީގައި އެތަކެއް ސަތޭކަ ބަޔަކު ޝަހީދުކޮށް, ޒަޚަމު ކުރަމުންދާ ކަމުގައެވެ. އަދި, އެ ކުދިންނަށް ފެންނަމުން ދަނީ އަނިޔާވެރިކަމުގެ މަންޒަރުތައް ކަމުގައެެވެ.
ލުބްނާންގެ ޞިއްޙަތާ ބެހޭ ވުޒާރާއިން ބުނީ, ޔަހޫދީންގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތަކާ ގުޅިގެން އެ ޤައުމުގެ އާބާދީގައި ހިމެނޭ 5.8 މީހުންގެ ތެރެއިން 1.2 މިލިޔަން މީހުންގެ ގެދޮރު ނެތިފައިވާ ކަމުގައެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ އަދަދެއްގެ ބަޔަކު ވަނީ ރައްކާތެރި ހިސާބުތަކަށް ދަތުރު ކޮށްފައެވެ. މި ވަގުތު ދިރިއުޅެމުން ދަނީ ވަގުތީ ހިޔާތަކުގައެވެ. ނުވަތަ, ވަގުތީ ހިޔާތަކުގެ ގޮތުގައި ބޭނުން ކުރަމުންދާ މަދަރުސާ ފަދަ އިމާރާތްތަކުގައެވެ. ގިނަ އަދަދެއްގެ ބަޔަކު މަގުތަކާއި, ޕާކުތަކާއި ހުސްބިންތަކުގައި, އަދި ގޮނޑުދޮށުގައި ފޭލިގެ ޖަހައިގެން ދިރިއުޅެން މަޖުބޫރުވެފައިވާ ކަން އދން ވެސް ހާމަކޮށްފައިވެއެވެ. ރެފިއުޖީންނާ ބެހޭ އދގެ އިދާރާއިން ބުނީ, ޔަހޫދީންގެ ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތަކުން ސަލާމަތްވުމަށް ދުވާލެއްގެ މައްޗަށް 600އާއި 800އާ ދެމެދުގެ އަދަދެއްގެ މީހުން ޢިރާޤަށް ހިޖުރަކުރަމުންދާ ކަމުގައެވެ.
ލުބްނާން ޢުދުވާން ހުއްޓައިލަން ޒަޔަނިސްޓު ދައުލަތުގެ ނިރުބަވެރި ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫ ދަނީ ދެކޮޅު ހަދަމުންނެވެ. މި ކަމާ ގުޅިގެން, ޢުދުވާން ހުއްޓުމަކަށް ގެނެވޭނެ ކަމުގެ އުންމީދު ފަނޑުވެފައިވާ ކަމުގައި ލުބްނާންގެ ބޮޑުވަޒީރު ނަތީބު މީޤާތީ ހާމަކުރެއްވިއެވެ. "އިސްރާއީލުގެ ބަޔާންތަކާއި ޚާރިޖިއްޔާއިން ދީފައިވާ ޖަވާބުތަކުން ހާމަވަނީ އެ މީހުންގެ ބޯހަރުކަމާއި ޢުދުވާން ހުއްޓައިނުލައި ވީހާވެސް ގިނަ އަދަދެއްގެ ބަޔަކު ޝަހީދުކޮށް, އުމްރާނީ ގޮތުން ވީހާވެސް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ދޭން އެ މީހުން ބޭނުންވާ ކަން،" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
ޔަހޫދީންގެ މެދުކެނޑުމެއް ނެތް ޙަމަލާތަކުގައި ލުބްނާންގެ ދެކުނުގައިވާ ބައެއް ރަށްތަކާއި އަވަށްތައް ވަނީ ސުންނާފަތި ކޮށްލާފައެވެ. އޭއެފްޕީ ނޫސް އޭޖެންސީ ޢާންމު ކޮށްފައިވާ ބައެއް ވީޑިޔޯތަކުން ފެންނަނީ, ބޮޑެތި އަވަށްތަކުގައިވާ ހުރިހާ އިމާރާތަކަށް ބޮންއަޅައި, މުޅި އަވަށް އެއްކޮށް ބިމާ ހަމަކޮށްލާފައިވާ މަންޒަރެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި މަޔިސު އަލް-ޖަބަލާއި, މަހަޔިބީބާއި އަލް-ޢުދަޔިސާ ހިމެނެއެވެ. ލުބްނާންގެ ދައުލަތުގެ ނޫސް އޭޖެންސީ (އެންއެންއޭން) ބުނީ, ފާއިތުވި މަހެއްހާ ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ޔަހޫދީ ފައުޖުން ލުބްނާންގެ ދެކުނުގައި އޮތް ހަތް އަވަށެއް އެއްކޮށް ސުންނާފަތި ކޮށްލާފައިވާ ކަމުގައެވެ.
ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙަތު ޖަމުޢިއްޔާ (ޑަބްލިޔުއެޗްއޯ)ން ބުނީ, ލުބްނާންގެ ހަސްފަތާލުތަކާއި ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތެރިންނަށް އަމާޒުކޮށް ވެސް ޔަހޫދީ ފައުޖުން ނިރުބަވެރި ޙަމަލާތައް ދެމުންދާ ކަމުގައެވެ. އެ ޙަމަލާތަކުގައި ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތެރިންގެ އަދަދު 151އަށް އުފުލިފައިވާއިރު, އިތުރު 212 މީހުން ޒަޚަމު ކޮށްލާފައިވާ ކަން ޑަބްލިޔުއެޗްއޯން ހާމަކުރިއެވެ. ޔަހޫދީންގެ އަނިޔާވެރިކަމާ ގުޅިގެން "ޒަޚަމުވެފައިވާ މީހުންނަށް ފަރުވާދީ, ހާލުގައި ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދޭން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަަކަށް ހުރަސް އެޅިފައިވާ" ކަމުގައި ވެސް އެ ޖަމުޢިއްޔާއިން ބުންޏެވެ.