ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލްކުރުމާބެހޭ ގާނޫނަށް 14 އަހަރު: އެކުލަވާލެވުނީ އެންމެ 2 ޤަވާއިދު

ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލްކުރުމާބެހޭ ގާނޫނުގެ ދަށުން އެތައް ގަވާއިދެއް ހަދަންޖެހޭއިރު، މިވީ 14 އަހަރުތެރޭގައި އެލުލަވާލެވި، ތަންފީޒުކުރަން ފެށިފައިވަނީ އެންމެ 2 ޤަވާއިދުކަމަށް ހެލްތު ޕްރޮޓަކްޝަން އެޖެންސީ އެޗްޕީއޭއިން ވިދާޅުވެއްޖެއެވެ.

ދުންފަތުގެ ބާވަތްތަކުން ސަލާމަތްވެފައިވާ ޖީލެއް ބިނާކޮށްދިނުމަށް ޤާނޫނަށް އިސްލާހު ހުށަހަޅައިދިނުމަށް ކަމާގުޅޭ ފަރާތްތަކުން ވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިޖްތިމާޢީ ކޮމިޓީގައި ވަނީ އެދިފައެވެ. މިގޮތުން ސިއްޙާތާއި ބެހޭ ވުޒާރާއާއި އެޗްޕީއޭއާއި ފުލުހުންގެ އިސްވެރިން ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިޖުތިމާއީ ކޮމިޓީއަށް ވަޑައިގެން، އެ ބޭފުޅުންގެ ކަންބޮޑުވުންތައް ވަނީ ހިއްސާ ކުރައްވާފައެވެ.

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިޖްތިމާޢި ކޮމިޓީގައި އެޗްޕީއޭގެ ޑެޕިއުޓީ ޑިރެކްޓަރ ޖެނެރަލް ހަސަން މުހައްމަދު ވިދާޅުވީ ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލްކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނު 2010 ވަނަ އަހަރު އެކުލަވާލުމާއެކު އަހަރެއްގެ ތެރޭގައި އެއާ ގުޅުން ހުރި ޤަވާއިދުތަކެއް ހަދަން ޖެހޭކަމަށެވެ. ނަމަވެސް މިވީ 14 އަހަރުގެތެރޭގައި އެކުލަވާލެވުނީ އެންމެ ދެ ގަވާއިދު ކަމަށާއި އެއީ 2013 ވަނަ އަހަރު އެކުލަވާލީ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލު ކުރުން މަނާ ތަންތަން ކަނޑައެޅުމުގެ ޤަވައިދާއި ދުންފަތް ޕެކެޓްކުުރުމުގައި ސިއްހަތަށް ނުރައްކާވާކަން އަންގައިދިނުމަށް 2019 ވަނަ އަހަރު އެކުލަވާލި ޤަވާއިދުކަމަށް ހަސަން ވިދާޅުވިއެވެ. ހަސަން ވިދާޅުވީ އެ ޤަވާއިދުތައްވެސް ރަނގަޅަށް ތަންފީޒު ނުކުރެވޭކަމަށެވެ ހަސަން ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.

ޕީއެސްއެމް ނިއުސްއަށް މަޢުލޫމާތުދެއްވަމުން ހަސަން ވިދާޅުވީ ޤާނޫނުގެ ދަށުން 17 ވަރަަކަށް ޤަވައިދު އެކުލަވާލަން ޖެހޭކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލް ކުުރުމާ ބެހޭ ޤާނޫނު ފުރިހަމައަށް ތަންފީޒުނުކުރުމުގެ ސަބަބުން އެތައް ކުދިންނެއް ދުންފަތް ބޭނުންކުރަން ފެށިކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. އަދި ކަސްޓަމްސް ފިޔަވައި ގަވާއިދުގެ ކަންކަން ތަންފީޒުކުރާ އިތުރު އެހެން އެއްވެސް ބަޔަކު ނެތްކަމަށް ވެސް ހަސަން ވިދާޅުވިއެވެ.

" މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދަން ޖެހޭ އިތުރު ޤަވާއިދުތަކުގެ ތެރޭގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް ވިޔަފާރި ކުުރުމުގައި ހެލްތް މިނިސްޓްރީގެ ހުއްދާ ހޯދުމުގެ ޤަވައިދާއި ރާއްޖޭގައި ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް ރަޖިސްޓްރީކުރާ ޤަވާއިދުތައްފަދަ ޤަވާއިދު ހިމެނޭ" އެޗްޕީއޭގެ ޑެޕިއުޓީ ޑިރެކްޓަރ ޖެނެރަލް ހަސަން މުހައްމަދު ވިދާޅުވިއެވެ.

މަޖިލީހުގައި ފުލުހުންގެ ފަރާތުންވެސް ވަނީ މި ޤާނޫނު އެންމެ އެކަށީގެންވާ ގޮތުގައި ތަންފީޒް ނުކުރެވޭކަން ފާހަގަކުރައްވާފައެވެ. އެގޮތުން އެސިސްޓެންޓް ކޮމިޝަނާ އޮފް ޕޮލިސް އަބްދުﷲ ޝަރީފް ވިދާޅުވީ ޓްރެފިކް ޖޫރިމަނާކޮށްފައި ސްލިޕް ދޭ އުސޫލުން، ދުންފަތުގެ ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރަން އުޅެފިނަމަ ރަނގަޅު ބަދަލުތަކެއް ނާންނާނެ ކަމަށެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ އެ ގާނޫނަށް ހަރުދަނާ ބަދަލުތަކެއް ގެންނަން ޖެހޭ ކަމަށެވެ. މި ޤާނޫނާ ގުޅިގެން ފުލުހުން ވަނީ ފިހާރަތަކުގައި ވަކިން ސިނގިރޭޓް ވިއްކުން މަނާކަމެއްގެ ގޮތުގައި ކަަނޑައެޅިފަދައިން ކެފޭ ރެސްޓޯރެންޓްތަކުގައިވެސް ސިނގިރޭޓް ވިއްކުން މަނާކުރަން ޖެހޭކަން ފާހަގަކުރައްވާފައެވެ.

"ގާނޫނަކީ ހަމައެކަނި ފުލުހުން ތަންފީޒުކުރާ ގާނޫނަކަށްވުރެ ބޮޑަށް އެކަމުގައި މުނިސިޕަލްގެ ދައުރެއް ވެސް ބޭއްވުން މުހިންމު ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށެއްގައި ފުލުހުން ނުތިއްބަވާނެ. ރަށްރަށުގެ ކައުންސިލުން ވެސް އަދި އެެހެން އިދާރާތަކަށް ވެސް ފަސޭހައިން މިކަން ތަންފީޒު ވާނެ ގޮތަށް މި ގާނޫނުގެ މާއްދާތައް ބައްޓަން ވެގެން ދިޔުން އެއީ އަޅުގަނޑު ފާހަކޮށްލަން ބޭނުންވާ އެއްކަންތަައް" ފުލުހުން ވިދާޅުވިއެވެ.

އެޗްޕީއޭގެ ދަށުން ހިންގާ ޓޮބޭކޯ ކޮންޓްރޯލް ބޯޑުގެ މެންބަރުން ވަނީ ދުންފަތުގެ އިސްތިޢުމާލު ކުރުމުން ސިއްހަތަށް ލިބޭ ގެއްލުންތައް ފާހަގަކުރައްވާފައެވެ. އެގޮތުން އޭޑީކޭގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު އަހުމަދު އަފްއާލް ވަނީ ދުންފަތުން ސަލާމަތްވެފައިވާ ޖީލެއް ބިނާކުރުމަށްޓަކައި ގާނޫނަށް އިސްލާހު ހުށަހެޅުމަށް އެދިވަޑައިގެންފައެވެ. މި ސަރަހައްދުގެ 11 ގައުމުގެ ތެރެއިން ރާއްޖެއަކީ ދުންފަތުގެ ބާވަތްތަކުން އެންމެ މަދުން ޓެކްސް ނަގާ ގައުމުކަން ފާހަގަކޮށް އޭނާ ވަނީ ޓެކްސް އިތުރުކޮށްގެން، ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް ބޭނުންކުރާ މީހުން މަދުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކާމިޔާބު ވާނެކަން ފާހަގަކުރައްވާފައެވެ.

" މިހާރު ގާނޫނުގައި ހުރި ކަންކަމުގެ އިތުރުން 14 އަހަރު ފަހުން މި ގާނޫނަށް ބަދަލު ގެންނަން ބަލާއިރު ސްމޯކް ފްރީ ޖެނެރޭޝަން ވެސް މި ގާނޫނުގެ ތެރެއަށް ވަދެގެން ދިއުން. މިއީ، ބައެއް ގައުމުތަކުން، ނިއުޒިލެންޑުގައި މިކަން ކޮށްފި. އިނގިރޭސިވިލާތުގައި މަސައްކަތްކުރޭ. ސިންގަޕޫރުގައި އެބަ މި މަސައްކަތްކުރޭ. އޮސްޓްރޭލިއާގައި ވެސް ވަރަށް އަވަހަށް ފާސްކުރާނެ،" އަފްއާލް ވިދާޅުވިއެވެ.

ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލުކުރުމާބެހޭ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ހަދަންޖެހޭ ޤަވާއިދުތައް ހެދުމުގެ ގޮތުން "ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް އިޝްތިހާރު ކުރުމާބެހޭ ޤަވާޢިދު" އަދި "ދުންފަތުގެ ބާވަތްތަކުން ވިޔަފާރީގެ މުޢާމަލާތް ކުރުމާބެހޭ ޤަވާޢިދު" އެކުލަވާލުމަށް ކުރަންޖެހޭ މަސައްކަތްތައް އަންނަނީ ކުރަމުނެވެ.

މި މަހުގެ 15 އިން ފެށިގެން ރާއްޖެއަށް ވޭޕް އެތެރެކުރުން މަނާކޮށް، އަންނަ މަހުން ފެށިގެން އެ ތަކެތި ބޭނުންކުރުން މަނާކުރަން ސަރުކާރުން ވަނީ ނިންމާފައެވެ. އޭގެއިތުރުން، ދުންފަތް ކޮންޓްރޯލްކުރުމާ ބެހޭ ގާނޫނު ތަންފީޒުކުރުމާއި އެ ގާނޫނު މިހާރަށް ވުރެ ހަރުކަށި ކުރުމަށް ބަދަލުތައް ގެންނަންވަނީ ނިންމަވާފައެވެ. މިގޮތުން ސިނގިރޭޓާއި ބިޑި ފަދަ ދުންފަތުގެ ބާވަތްތަކުން ޑިއުޓީ ވަނީ މި މަހުގެ އެއްވަނަ ދުވަހުން ފެށިގެން ބޮޑުކޮށްފައެވެ.