ރާއްޖޭގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ފީފާ ރެފްރީ މައްލާ ޅަތުއްތު ވަކިވެގެން ދިޔުމަކީ ދިވެހި ކުޅިވަރަށް ލިބުނު ހީނަރުކަމެކެވެ.
ކެންސަރު ބަލީގައި މައްލާ ނިޔާވެގެން ދިޔައިރު މައްލާ ފާހަގަކުރެވެނީ ހަޔާތުގެ އެންމެ ފަހު ކަށިގަނޑާ ހަމަޔަށް ވެސް އޭނާގެ ރެފްރީ ކަށިގަނޑުގެ ތަޖުރިބާ މިހާރުގެ ޖީލަށް ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި ވަރުބަލިކަމެއް ނެތި މަސައްކަތް ކުރެއްވި ފަރާތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ފީފާގެ ބެޖުގައި ތިން އަހަރު ރެފްރީކަން ކުރެއްވި ނަމަވެސް މައްލާއަކީ ރާއްޖެ މިއަދު މިދެކޭ ރެފްރީންގެ ރަންޖީލެއް އުފެއްދުމުގެ އެންމެ އިސް މޭސްތިރިއާއެވެ.
އެ ގޮތުން މަޝްހޫރު ރެފްރީ އަލީ ސަލީމާއި, އަހުމަދު އަބީރު އަދި އަހުމަދު އަމީޒު ތަމްރީނުކޮށްދެއްވީ މައްލާ އެވެ. މިއީ މައްލާގެ ދަރިވަރުންނެވެ.
މައްލާއާއެކު އެންމެ ގިނަ ދުވަހު މަސައްކަތްކުރެއްވި އެއްބޭފުޅަކީ ގައުމީ ޓީމުގެ ކުރީ ކެޕްޓަން އިބްރާހިމް އިސްމާއިލްއެވެ. އިބްރާހިމް އިސްމާއިލް ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި ރެފްރީ ކަމުގެ މަސައްކަތުގައި މައްލާ ފާހަގަވަނީ އަމިއްލަ ޝައުގުވެރިކަމާ އެކު އެ މަސައްކަތް ކުރެއްވި ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެގޮތުން ރެފްރީންގެ އެންމެ ފަހުގެ ގަވާއިދުތަކާއި އެންމެ ފަހުގެ މައުލޫމާތު އަބަދުވެސް އަޕްޓޭޑްކުރައްވާކަން ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. މައްލާ ފާހަގަކުރެވިގެން ދަނީ ރެފްރީންގެ މައުލޫމާތުގެ އިތުރުން ރެފްރީންގެ ކުޑަ މިއުޒިއަމެއްގެ ގޮތުގައިކަމަށް އިބްރާހިމް އިސްމާއީލް ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.
" އެންމެ ފަހުގެ ސަމާނަށް ދަންދެން ރެފްރީންގެ އެއްޗެތި ހުންނާނެ ރައްކާކޮއްފައި، ހަމަ ކުޑަ ވަރެއްގެ މިއުޒިއަމެއް އެއީ، އޭނާ އަތުގައި ވާނެ އެންމެ ފުރަތަމަ ރެފްރީން ބޭނުން ކުރި ޖޯޒީފަދަ ސާމާނު." 1971 ފެށިގެން 1991 އަހަރާ ހަމަޔަށް މައްލާއާ އެކު މަސައްކަތް ކުރި އިބްރާހީމް އިސްމާއީލް ވިދާޅުވިއެވެ.
ރާއްޖޭގެ ގިނަ ބަޔެއްގެ މަގްބޫލުކަން ހޯދާފައިވާ ރެފްރީ އަލީ ސަލީމް މައްލާ ސިފަކުރެއްވީ ރާއްޖޭގެ ރެފްރީންގެ ބިންގާ އެޅުއްވި ބޭފުޅާގެ ގޮތުގައެވެ. ވަރަށް އުދަނގޫ ދަތި ހާލެއްގައި ނަމަވެސް އޭރުގެ ހާލަތާއެކު ރެފްރީން ބިނާ ކުރެއްވަން މައްލާ ކުރެއްވި މަސައްކަތް ސަލީމް ވަނީ ފާހަގަކުރައްވާފައެވެ.
" މައްލާ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކޮށްދެއްވި މަސައްކަތަކީ އަގުނުކުރެވޭ މަސައްކަތެއް، ރެފްރީންގެ ތެރެއިން އޭރު އުފެދުނު ހުރިހާ ރެފްރީންނަކީ މައްލާގެ ހިއްސާ އޮވެގެން އުފެދުނު ރެފްރީން." އެކުގައި 35 އަހަރު މަސައްކަތް ކުރި ސަލީމް ވިދާޅުވިއެވެ.
ރެފްރީން ބިނާ ކުރުމާއި ރެފްރީން އުފެއްދުމުގައި މަދަރުސާ ފެންވަރުގައި އަދި ސަރުކާރު އޮފީސްތަކުގެ ފެންވަރުގައި މައްލާ އިސްވެ ހުންނަވައި ހިންގެވި ޕްރޮގްރާމްތައް އަހުމަދު އަމީޒު ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. އަމީޒު ވިދާޅުވީ ކުޅުންތެރިން ވެސް ޖެހިލުންވާ ރެފްރީއެއްގެ ގޮތުގައި މައްލާ ފާހަގަކުރެވިފައިވާ ކަމަށާއި އޭނާއަށް މައްލާގެ އެންމެ ޚާއްސަ ކަމަކަށް ފާހަގަކުރެވެނީ ކަށިގަނޑުފުމުން ކަމަށެވެ.
" އަޅުގަނޑު ޚާއްސަކޮށް ފާހަގަކޮއްލާނެ މައްލާ ސޯގެ އެންމެ ޚާއްސަކަމަކީ މައްލާސޯގެ ކަށިގަނޑު، ދަނޑު ކައިރިން ލާފަދާއިރު ކަށިގަނޑު ފުމެލާގޮތުން އެނގޭނެ މިއަދު ދަނޑު ރެފްރީއަކަށް ހުރީ މައްލާސޯ ކަން،" އަމީޒު ވިދާޅުވިއެވެ.
ރާއްޖޭގެ ރެފްރީންގެ ތެރެއިން ބައިނަލްއަގުވާމީ ގޮތުން އެންމެ ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް ހޯދި އެއް އޮފިޝަލްކަމަށްވާ މުހަންމަދު ސައީދު ވިދާޅުވީ މައްލާގެ ވަކިވުމަކީ ރާއްޖޭގެ ރެފްރީކަމަށް ލިބިގެންދިޔަ ބޮޑު ހީނަރުކަމެއްކަމަށެވެ.
" އެކުގައި ވަރަށް މަޖާކޮށް އެކުވެރިކޮށް އެންމެނާވެސް ގުޅުން ބޭއްވި ފަރާތެއްގެ ގޮތުގައި މައްލާ ފާހަގަކުރެވެނީ، މައްލާ ކޮއްދީފަ ހުރި މަސައްކަތްތަކާ ދެއްވި އިރުޝާދާ މައްލާ އުފެއްދި މީހެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން ވަކިވެގެންދިޔުމަކީ ލިބުނު ވަރަށް ބޮޑު ދެރަ ނިކަމެތިކަމެއް." ފީފާ ވޯލްޑްކަޕްގައި މިހާތަނަށް އޮފިޝަލުކަން ކުރި ރާއްޖޭގެ ހަމައެކަނި ރެފްރީ ސައީދު ވިދާޅުވިއެވެ.
އަހުމަދު އަބީރު ފާހަގަކުރެއްވި ގޮތުގައި ރެފްރީންގެ ފެށުމަކީ މައްލާއެވެ. ރެފްރީންގެ ކަންކަން މައްލާ ބެލެހެއްޓެވީ އަމިއްލަ ޖީބުން ޚަރަދުކުރައްވައިގެންކަން އަބީރު ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.
" އަޅުގަނޑުމެންގެ ފެށުމަކީ މައްލާ، އަޅުގަނޑު ރެފްރީއެއްގެ ގޮތުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ ބޭނުންކުރީ މައްލާގެ ސާމާނު، މައްލާގެ ސޯޓެއް، މައްލާގެ ޓީޝާޓު، އޭގެ އިތުރުން ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި ރެފްރީން ތަމްރީން ކުރެއްވުމަށް ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރި." އަބީރު ވިދާޅުވިއެވެ.
އުމުރުން 76 އަހަރުގައި، މައްލާ ޅަތުއްތު އަވަހާރަވީ ކެންސަރު ބައްޔަށް ފަރުވާ ހޯދަމުން ދަނިކޮށް، މިއަދު އިންޑިއާގެ ޓްރިވެންޑްރަމް ހޮސްޕިޓަލެއްގެ އައިސީޔޫގައި ފަރުވާދެމުން ދަނިކޮށެވެ.
އެންމެންނަށް ވެސް މިއަދު ދެއްކެން އޮތީ މައްލާގެ ކުޅަދާނަކަމާއި ޖެހިލުން ކުޑަވާހަކަޔާއި ކަށިގަނޑު ގޮއްވާލާ މޮޅު ގޮތުގެވާހަކައެވެ. އަޅުގަނޑުމެން މިދެކޭ ރާއްޖޭ ރެފްރީންގެ ރަންޖީލުގެ ފެށުން ކަމަށްވާ މައްލާ ޅަތުއްތުއަށް އަޅުގަނޑުމެން އެދެނީ ސުވަރުގޭގެ މަތިވެރި ނިއުމަތް މިންވަރު ކުރެއްވުމެވެ. އަދި އާއިލާއަށް ކެތްތެރިކަން ދެއްވުމެވެ.