ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި އެއް ބިލިޔަނަށް ވުރެ ގިނަ މީހުން ނުރައްކާތެރި ބައްޔެއް ކަމުގައިވާ ކޮލެރާގެ ނުރައްކަލަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ކަމުގައި އ.ދއިން ބުނެފިއެވެ. ކޮލެރާއަކީ ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލް ކުރެވޭނެ ބައްޔެއް ނަމަވެސް، 43 ޤައުމެއްގައި ބިލިޔަނެއްހާ މީހުން މި ބަލީގެ ނުރައްކަލަށް ހުށަހެޅިފައިވާ ކަމުގައި އ.ދއިން ބުނެއެވެ. ނަމަވެސް، މި ބަލި ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލް ކުރަން ބޭނުންވާ ވަސީލަތްތައް މަދުކަން އ.ދއިން ފާހަގަކުރެއެވެ.
ދުނިޔޭގެ ޞިއްޙަތު ޖަމުޢިއްޔާ (ޑަބްލިޔު.އެޗް.އޯ)އިން ބުނީ، މި ބަލި ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލް ކުރަން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކަށް 640 މިލިޔަން އެމެރިކާ ޑޮލަރުގެ އެހީ ބޭނުންވާ ކަމުގައެވެ. އަދި، ބަލި ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށް ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ހަމަނުޖެހުމުގެ ސަބަބުން، ވެކްސިން ޕުރޮގުރާމުތައް ހިންގުމަށް ހުރަސްއެޅިފައިވާ ކަމުގައި ވެސް އެ އިދާރާއިން ބުންޏެވެ.
ހުސްވި 2022 ވަނަ އަހަރާއި އަޅައިބަލާއިރު، މި އަހަރުގެ މޭ މަހުގެ 15 ވަނަ ދުވަހާ ހަމައަށް 24 ޤައުމެއްގައި ހަލުވިކަމާ އެކު މި ބަލި ފެތުރެމުންދާ ކަން ރިޕޯޓުކޮށްފައިވާ ކަމުގައި ޑަބްލިޔު.އެޗް.އޯގެ އިންސިޑެންޓް މެނޭޖަރ ހެންރީ ގްރޭ ވިދާޅުވިއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި، ކުރިން ޢާންމުކޮށް މި ބަލި ފެތުރިފައި ނުވާ ޤައުމުތައް ހިމެނޭ ކަމުގައި ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. އަދި، ބައެއް ޤައުމުތަކުގައި މި ބަލީގައި މަރުވާ މީހުންގެ ޢަދަދު އިތުރުވެފައިވާ ކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.
މި ބަލި ފެތުރުން އިތުރުވެފައި ވަނީ ފަގީރުކަމާއި ހަމަނުޖެހުން އިތުރުވެ، މޫސުމީ ބަދަލުތަކުގެ ނުރައްކާތެރިކަން ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. "ހަލުވިކަމާ އެކު މި ބަލި ފެތުރޭ ޤައުމުތަކުގެ ޢަދަދު އިތުރުވެ، ބަލި ޖެހޭ މީހުންގެ ޢަދަދުތައް އިތުރުވަމުން ދިޔުމުގެ ސަބަބުން، ބަލި ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށް ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކަށް ވަނީ ބޮޑެތި ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެފައި،" ގްރޭ ވިދާޅުވިއެވެ.
މި ބަލި ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ވެކްސިންގެ 18 މިލިޔަން ޑޯޒް ހޯދުމަށް މި އަހަރު އޯޑަރުދީފައިވީ ނަމަވެސް، މިހާތަނަށް ލިބިފައި ވަނީ އެންމެ 8 މިލިޔަން ޑޯޒް ކަމުގައި ޑަބްލިޔު.އެޗް.އޯއިން ބުނެއެވެ. އެއާއެކު، ވެކްސިން ދިނުމުގެ ކެމްޕޭންތައް ވަނީ މަޑުޖެހިފައެވެ. އަދި، ދެ ޑޯޒް ފުރިހަމަ ކުރަން ޖެހޭ މީހުންނަށް ދެވެނީ އެންމެ ޑޯޒެއް ކަމުގައި ވެސް ގްރޭ ވިދާޅުވިއެވެ.
މި ބަލި ފެތުރުން ކޮންޓްރޯލް ކުރުމަށް ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތައް ކާމިޔާބު ކުރަން ކުރިއަށް އޮތް 12 މަސް ދުވަހުގެ ތެރޭގައި 160 މިލިޔަން ޑޮލަރު ބޭނުންވާ ކަމުގައި ޑަބްލިޔު.އެޗް.އޯއިން ބުނެއެވެ. އަދި، އ.ދގެ ކުޑަކުދިންގެ ފަންޑް (ޔުނިސެފް)އިން ބުނީ އެ އިދާރާއަށް 480 މިލިޔަން ޑޮލަރު ބޭނުންވާ ކަމުގައެވެ.
"ބައެއް ޤައުމުތަކުގެ ކޮރެލާގެ ބަލިމަޑުކަމެއް ވަނީ ފެށިފައި. ގިނަ ޢަދަދެއްގެ ބަޔަކު މި ބަލީގައި މަރުވަމުންދާއިރު އޭގެ ތެރޭގައި ގިނައީ ފަގީރުން. އެ މީހުންގެ ފުރާނަ ސަލާމަތް ކުރަން ބައިނަލްއަޤުވާމީ މުޖުތަމަޢުގެ އެހީތެރިކަން ބޭނުންވޭ. އަޅައިނުލައި ތިބެއްޖެ ނަމަ، ހާލަތު ދާނީ ގޯހުންގޯހަށް،" ޔުނިސެފްގެ ޕަބްލިކް ހެލްތް ޔުނިޓުގެ އިސްވެރިޔާ ޖެރޯމް ފަފްމަން ޒެމްބްރޫނީ ވިދާޅުވިއެވެ.
ކޮލެރާ އެންމެ ފަސޭހައިން ފެތުރެނީ ފެނުގެ ޒަރީއާއިންނެވެ. ނަމަވެސް، ކޮލެރާ ބެކްޓީރިޔާގެ އަސަރުކޮށްފައިވާ ކާބޯތަކެތީގެ ޒަރީއާއިން ވެސް މި ބަލި ފެތުރުމުގެ ފުރުޞަތު އޮވެއެވެ. ސާފުތާހިރުކަން ކުޑަވުމާއި، ކުޑަކަމުދާ އަދި ބޮޑުކަމުދާ ނަޖިހުގެ ޒަރީއާއިން ވެސް މި ބަލި ފެތުރެއެވެ. މިއީ، އެކަކު ގައިން އަނެކެއްގެ ގަޔަށް އަރާ ބައްޔެކެވެ.
މި ނުރައްކާތެރި ބަލީގެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ދިޔާކޮށް ބޭރަށް ހިންގުމާއި، ހޮޑުލުމާއި، ހަށިގަނޑުން ފެން މަދުވުމާއި، މަސްތަކުގެ ރިހުމާއި މަސްގުޅަކެއުން އަދި ހިތުގެ ހިނގުން އަވަސްވުމާއި ލޭގެ ޕްރެޝަރު ދަށްވުން ހިމެނެއެވެ. މިއީ ކުޑަކުދިންގެ ފުރާނައަށް ވަރަށް ނުރައްކާތެރި ބައްޔެކެވެ. 2021 ވަނަ އަހަރުގެ މެދުތެރޭގައި ކޮލެރާގެ ބަލިމަޑުކަމެއް ފެށިފައިވާ ކަމުގައި ޑަބްލިޔު.އެޗް.އޯއިން ބުނެއެވެ.
ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލައިލާއިރު، މި އަހަރުގެ މާރިޗު މަހުގެ 23 އިން ފެށިގެން އޭޕްރިލް މަހުގެ 24 އާ ދެމެދު މި ބަލީގެ 48,857 އައު ކޭސް ވަނީ ރިޕޯޓުކޮށްފައެވެ. އަދި، އެއް މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި 289 މީހުން ވަނީ މި ބަލީގައި މަރުވެފައެވެ. މި ވަގުތު މި ބަލި އެންމެ ހަލުވިކަމާ އެކު ފެތުރެމުން ދަނީ ޕާކިސްތާން، ބަންގްލަދޭޝް، މޮޒަމްބީކް، ސޫރިޔާ އަދި މަލާވީގައެވެ. އެންމެ ގިނަ މީހުން މަރުވެފައި ވަނީ ނައިޖީރިޔާ، މަލާވީ، މޮޒަމްބީކް، ހެއިޓީ އަދި ކެންޔާގައެވެ.