ފަލަސްޠީނުގެ ޣައްޒާގެ މުސްލިމުންގެ ނަސްލުހޭދު ކުރަން ޔަހޫދީ ފައުޖުން ހިންގަމުން ދިޔަ ލާއިންސާނީ ޢުދުވާނުގައި ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ މީހުންގެ ތެރެއިން، ސުންނާފަތިކޮށް ބިމާ ހަމަކޮށްލާފައިވާ އިމާރާތްތަކުގެ ދަށުގައި ތާށިވެފައިވާ މީހުންގެ ހަށިތައް ހޯދުމުގެ މަސައްކަތް ފަށައިފިއެވެ. އެމެރިކާގެ އެހީތެރިކަމާ އެކު ޣައްޒާގެ މުސްލިމުން ޝަހީދުކޮށް ނެތިކޮށްލުމަށް ޔަހޫދީ ފައުޖުން ޤަތުލުޢާންމެއް ހިންގަން ފަށާފައި ވަނީ 2023 އޮކްޓޫބަރު 7ގައެވެ. ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތައް މެދުކަނޑައިލާފައި ވަނީ، ޣައްޒާގައި ވެރިކަން ކުރާ ޙަމާސްގެ މުޖާހިދުންނާއި ޔަހޫދީންނާ ދެމެދު ޖަނަވަރީ 19ވަނަ ދުވަހު އަމަލު ކުރަން ފެށި ސުލްޙައިގެ އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުންނެވެ.
އެއްބަސްވުމަށް އަމަލު ކުރަން ފެށުމާ އެކު ޙަމާސް ޖަމާޢަތުން ވަނީ، އެ ޖަމާޢަތުގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ތިބި ޔަހޫދީ އަސީރުންގެ ތެރެއިން ތިން އަންހެނުން މިނިވަން ކޮށްފައެވެ. އެ ޖަމާޢަތުގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި 98 އަސީރުން ތިބި ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. އަދި، އެ މީހުންގެ ބަދަލުގައި ޔަހޫދީންގެ ޖަލުތަކުގައި ބަންދުކޮށް ލާއިންސާނީ އަނިޔާ ދެމުންދާ ފަލަސްޠީނުގެ ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން 90 މީހުން މިނިވަން ކޮށްފައިވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ 69 އަންހެނަކާއި، ޒުވާން އުމުރުގެ އަދި ކުޑަ ކުދިންނެވެ.
ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތަކުގައި ޣައްޒާގެ ޢާންމު ރައްޔިތުންގެ ގެދޮރާއި، ހަސްފަތާލުތަކާއި، ވަގުތީ ހިޔާތަކާއި، މަދަރުސާތަކުގެ އިތުރުން މިސްކިތްތަކާ ޢުމްރާނީ އެހެނިގެން ވަސީލަތްތައް ވަނީ ސުންނާފަތިކޮށް ބިމާ ހަމަކޮށްލާފައެވެ. އެ އިމާރާތްތަކުގެ ކޮންކުރީޓުތަކުގެ ދަށުގައި ތާށިވެ، ގެއްލިފައިވާ ކަމަށް ބެލެވޭ ޝަހީދުންގެ ހަށިތައް ހޯދުމުގައި މަސައްކަތް ޣައްޒާގެ އިދާރާތަކުން މިހާރު ދަނީ ކުރަމުންނެވެ.
"އަޅުގަނޑުމެން މި ދަނީ ގެއްލިފައިވާ ކަމަށް ބެލެވޭ 10,000އަށްވުރެ ގިނަ ޝަހީދުންގެ ހަށިތައް ހޯދުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުން،" ފަލަސްޠީނުގެ މަދަނީ ކުއްލިހާލަތްތަކާ ބެހޭ އިދާރާގެ ތަރުޖަމާނު މަޙްމޫދު ބަޞަލް ވިދާޅުވިއެވެ. ފަނާކުރަނިވި ހަތިޔާރު ބޭނުން ކޮށްގެން ޔަހޫދީ ފައުޖުން ދީފައިވާ ޙަމަލާތަކުގައި އޭގެ ތެރެއިން 2,840އަށްވުރެ ގިނަ މީހުންގެ ހަށިތައް އެއްކޮށް ވިރި، ނެތިގެން ގޮސްފައިވާ ކަމަށް ޤަބޫލު ކުރެވޭ ކަމުގައި ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
ދީފައިވާ ގެއްލުންތަކާ މެދު ހައިރާން ކަން
ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތައް މެދުކަނޑައިލުމުން އެނބުރި ގެދޮރަށް ދަތުރު ކުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރަމުންދާ މީހުންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މުޙައްމަދު ޖުމްޢާ ބުނީ، ޔަހޫދީންގެ ނިރުބަވެރި ސިފައިން ހިންގި ޤަތުލުޢާންމުގައި އޭނާގެ ބޭބެއާއި ޢާއިލާގެ އިތުރު މެންބަރަކު ޝަހީދު ކޮށްލާފައިވާ ކަމުގައެވެ. "އެންމެން ތިބީ ހައިރާންވެފައި، [އެ މީހުން] ހައިރާންވެފައި ވަނީ، ޣައްޒާއިން ފެންނަމުންދާ މަންޒަރުތަކުން، ދީފައިވާ ގެއްލުމުގެ ސަބަބުން، ސުންނާފަތި ކޮށްލާފައިވާ ސަރަޙައްދުތައް ފެނުމުން. މިއީ، ބިންހެލުމެއް ނުވަތަ ފެންބޮޑުވުމުގެ ޤުދުރަތީ ހާދިސާއެއްގައި ލިބޭނެ ގެއްލުމާއި ނުބައްދަލު މަންޒަރުތަކެއް، ނޫން ނޫން، މިއީ [ޣައްޒާ] ސުންނާފަތިކޮށް ބިމާ ހަމަކޮށްލުމަށް ހިންގާފައިވާ ހަނގުރާމައެއް،" އޭނާ ކިޔައިދިނެވެ.
ޢުދުވާންތައް މެދުކަނޑައިލުމަށް ފަހު، ޔަހޫދީން ވަނީ ޣައްޒާއަށް ކާބޯތަކެއްޗާއި އިންސާނީ އެހީގެ ސާމާނު އެތެރެ ކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ވެސް އިތުރު ކޮށްފައެވެ. މިއާ އެކު، ޣައްޒާގެ ރައްޔިތުން ވަނީ މަގުތަކާއި މާރުކޭޓުތަކަށް ޖަމާވާން ފަށާފައެވެ. ފާއިތުވި 15 ވަރަކަށް މަހުގެ ތެރޭގައި ލިބެން ނެތް ކާބޯތަކެތީގެ ބާވަތްތައް އަލުން ފެންނަން ފެށުމާ އެކު އުފާ ފާޅުކުރަން ފަށާފައެވެ.
"އަގުތައް ވަނީ އެތަކެއް ގުނައަށް ތިރިވެފައި. ޢުދުވާން މި ވަނީ މެދުކަނޑައިލާފައި އަދި ސަރަޙައްދީ ރޮނގުތަކުން އިތުރު މުދާ ދަނީ އެތެރެ ކުރަމުން،" ޣައްޒާގެ ރައްޔިތެއް ކަމުގައިވާ އާޔަތު މުޙައްމަދު ޛަކީ ބުންޏެވެ. ޔަހޫދީ ފައުޖުން އޭނާގެ ގެދޮރަށް ޙަމަލާދީ ސުންނާފަތި ކޮށްލުމުން އޭނާ ވަނީ އޭނާގެ ޢާއިލާއާ އެކު ދަޔިރް އަލް-ބަލަޙަށް ދަތުރު ކޮށްފައެވެ.
ކާބޯތަކެއްޗާއި އިންސާނީ އެހީ އިތުރު ކުރުން
ޙަމަލާ ބަދަލު ކުރުން މެދުކަނޑައިލުމުގެ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ދުވާލަކު 600 ލޮރީގެ ކާބޯތަކެއްޗާއި އިންސާނީ އެހީގެ ސާމާނު ޣައްޒާއަށް އެތެރެ ކުރުމަށް ޔަހޫދީންގެ މައްޗަށް ވަނީ ލާޒިމު ކޮށްފައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި 50 ލޮރީގެ ތެޔޮ ވެސް ހިމެނެން ޖެހެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ދެބައިކުޅަ އެއްބައި ފޮނުވާނީ ސުންނާފަތިކޮށް ބިމާ ހަަމަކޮށްލާފައިވާ ޣައްޒާގެ އުތުރުގެ ރަށްތަކަށެވެ.
ޢުދުވާނީ ޙަމަލާތައް މެދުކަނޑައިލުމުގެ އެއްބަސްވުމަށް އަމަލު ކުރަން ފެށި ނަމަވެސް، ޔަހޫދީ ފައުޖުން އަދިވެސް ދަނީ ނިރުބަވެރި އަމަލުތައް ހިންގަމުންނެވެ. ޣައްޒާގެ ޞިއްޙީ ޚިދުމަތްތެރިން ބުނީ، އެ ސަހަރުގެ އެންމެ ދެކުނުގައި އޮތް ރަފަޙުގައި ޔަހޫދީ ފައުޖުން ދިން ޙަމަލާތަކެއްގައި އަށް މީހުން ޒަޚަމު ކޮށްލާފައިވާ ކަމުގައެވެ. އެ މީހުންގެ ހާލަތު ސާފެއް ނޫނެވެ. ޔަހޫދީ ސިފައިން ބުނީ، ރަފަޙުގައި ތިބި ސިފައިންނާ ގާތަށް ދިޔަ ބަޔަކަށް އަމާޒުކޮށް އިންޒާރުގެ ޙަމަލާތަކެއް ދީފައިވާނެ ކަމުގައެވެ.
ޣައްޒާގެ މުސްލިމުންނާ ދެކޮޅަށް ހިންގި ލާއިންސާނީ ޢުދުވާނުގައި ޝަހީދުކޮށްލާފައިވާ މީހުންގެ ޢަދަދު ވަނީ 47,035އަށް އުފުލިފައެެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި 17,000އެއްހާ ކުޑަކުދިން ހިމެނޭއިރު, އިތުރު 10,000އެއްހާ މީހުންގެ ހަށިތައް ސުންނާފަތި ކޮށްލާފައިވާ އިމާރާތްތަކުގެ ދަށުގައި ތާށިވެފައިވާ ކަމަށް ޣައްޒާގެ އޮފިޝަލުން ޤަބޫލު ކުރެއެވެ. ޣައްޒާ ޢުދުވާނުގައި ޔަހޫދީ ފައުޖުން ވަނީ 111,091 މީހުން ޒަޚަމު ކޮށްލާފައެވެ.