ފަލަސްޠީނުގެ މިނިވަން ކަމަށް ޖިހާދު ކުރާ ޙަމާސް ޖަމާޢަތުގެ ސިޔާސީ ގޮފީގެ ވެރިޔާ ޔަޙްޔާ އަލް-ސިންވާރު ޝަހީދު ކޮށްލާފައި ވަނީ އޮކްޓޫބަރު 17ވަނަ ދުވަހު ޔަހޫދީ ފައުޖުން ޣައްޒާގެ ދެކުނުގެ ރަށަކަށް ދިން ނިރުބަވެރި ޙަމަލާތަކެއްގައެވެ. އޭނާ ޝަހީދު ކޮށްލުމާ ގުޅިގެން ޙަމާސްގެ ވެރިކަމާ ދެން ހަވާލުވެ ވަޑައިގަންނަވާނެ ބޭފުޅަކާ މެދު މި ވަނީ ސުވާލު އުފެދިފައެވެ. މަސްރަޙު ދިރާސާ ކުރާ ފަރާތްތަކުން ޤަބޫލު ކުރާ ގޮތުގައި ސިންވާރުގެ ބަދަލުގައި ޙަމާސްގެ ވެރިޔާ ކަމުގެ މަޤާމާ ދެން ހަވާލުވެ ވަޑައިގަންނަވާނީ ޣައްޒާއިން ބޭރުގައި, އެހެން ޤައުމެއްގައި ދިރިއުޅުއްވާ ބޭފުޅެކެވެ.
ޙަމާސްގެ ސިޔާސީ ގޮފީގެ ވެރިޔާގެ މަޤާމަށް ސިންވާރު ޢައްޔަން ކޮށްފައި ވަނީ, އެ މަޤާމު ކުރިން ފުރުއްވަމުން ގެންދެވި އިސްމާޢީލް ހަނިއްޔާ ޝަހީދު ކޮށްލުމާ ގުޅިގެންނެވެ. ހަނިއްޔާ ޝަހީދު ކޮށްލާފައި ވަނީ ޖުލައި 31ވަނަ ދުވަހު އީރާނުގެ ވެރިރަށް ތަހްރާނަށް ޔަހޫދީ ފައުޖުން ދިން ނިރުބަވެރި ޙަމަލާތަކެއްގައެވެ. ސިންވާރު ޝަހީދު ކޮށްލާފައި ވަނީ, ޣައްޒާގެ އެންމެ ދެކުނުގައި އޮތް ރަފަޙުގައި, ޔަހޫދީ ފައުޖާ ދެކޮޅަށް ޖިހާދު ކުރައްވަމުން ގެންދަވަނިކޮށެވެ.
ސިންވާރު ޝަހީދު ކޮށްލުމާ ގުޅިގެން, ޔަހޫދީންނާ ދެކޮޅަށް ޙަމާސުން ކުރަމުންދާ ޖިހާދުގެ އަސްކަރީ ހަރަކާތްތައް ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާއާ އޭނާގެ ކޮއްކޮފުޅު, މުޙައްމަދު ސިންވާރު ވަގުތީ ގޮތުން ހަވާލުވެ ވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމުގައި މަސްރަޙު ދިރާސާ ކުރާ ފަރާތްތަކުން ޤަބޫލު ކުރެއެވެ. މާހިރުން ބުނީ, ސިންވާރުގެ ބަދަލުގައި އައު ވެރިއަކު ޢައްޔަން ކުރުމުގައި, ޙަމާސަށް ވާގިވެރިވާ އީރާނުގެ އިތުރުން, ޤަޠަރުގައި ތިއްބެވި އެ ޖަމާޢަތުގެ އިސް ބޭފުޅުން ބޭނުންވާ ގޮތަކާ މެދު ޙަމާސުން ވިސްނަން ޖެހޭނެ ކަމުގައެވެ. ޙަމާސަކީ އީރާނުން ވާގިވެރިވާ އެކްސިސް އޮފް ރެސިސްޓެންސްގައި ހިމެނޭ މުހިންމު ޖަމާޢަތެކެވެ. އަދި, ޙަމާސްގެ ސިޔާސީ ގޮފީގެ ގިނަ ޢަދަދެއްގެ އިސްވެރިންތަކެއް މި ވަގުތު ދިރިއުޅުއްވަމުން ގެންދަވަނީ ޤަޠަރުގައެވެ.
ޔަހޫދީންގެ އަޅުވެތިކަމަށް ކެތްނުކުރެވިގެން ޙަމާސްގެ މުޖާހިދުން މީގެ އަހަރެއްހާ ދުވަސް ކުރިން ދީފައިވާ ޖިހާދީ ޙަމަލާތަކުގެ މޭސްތިރިއަކީ ސިންވާރު ކަމަށް ޔަހޫދީން ޤަބޫލު ކުރެއެވެ. 2023 އޮކްޓޫބަރު 7ގައި ޙަމާސުން ދިން ކުއްލި ޙަމަލާތަކުގައި 1,200އެއްހާ ޔަހޫދީން މަރައިލައި, 250އެއްހާ ޔަހޫދީން ރަހީނު ކުރިއެވެ. ޣައްޒާގެ މުސްލިމުން ޝަހީދުކޮށް ނެތިކޮށްލަން ޔަހޫދީ ފައުޖުން ލާއިންސާނީ ޢުދުވާނެއް ފަށާފައި ވަނީ އެ ޙަމަލާގެ ބަދަލު ހިފުމުގެ ނަމުގައެވެ.
ސިންވާރު ޝަހީދު ކޮށްލުމާ ގުޅިގެން ޙަމާސުން ވަނީ ޔަހޫދީންނަށް ވަރުގަދަ އިންޒާރެއް ދީފައެވެ. އޭނާގެ ބަދަލުގައި ޙަމާސްގެ ވެރިކަމާ ދެން ހަވާލުވެ ވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ބޭފުޅުންގެ ތެރޭގައި އޭނާގެ ނައިބު ކަމުގެ މަޤާމު ފުރުއްވަމުން ގެެންދަވާ ޚަލީލް އަލް-ޙައްޔާ ހިމެނިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ޙައްޔާ ވިދާޅުވީ, ޙަމާސުން ރަހީނު ކޮށްފައިވާ އަސީރުން މިނިވަން ކުރާނީ, ޣައްޒާއަށް އަރައިގަނެފައިވާ ޔަހޫދީ ފައުޖުގެ ނިރުބަވެރި ސިފައިން އެ ސަހަރުން ފޭބުމުން ކަމުގައެވެ.
ޣައްޒާ ޢުދުވާން ނިމުމަކަށް ގެނައުމާ ގުޅޭ ގޮތުން ޔަހޫދީންނާ އެކު ބާއްވަމުންދާ މަޝްވަރާތަކުގައި ވެސް ޙައްޔާ ގެންދަވަނީ ނެގޯޝިއޭޓަރުގެ ގޮތުގައި އިސް ދައުރެއް އަދާ ކުރައްވަމުންނެވެ. ސިންވާރަށް ފަހު ޙަމާސްގެ ވެރިކަމާ ދެން ހަވާލުވެ ވަޑައިގަންނަވާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ އެހެން ބޭފުޅުންގެ ތެރޭގައި 1996ން 2017އަށް އެ މަޤާމު ފުރުއްވާފައިވާ ޚާލިދް މަޝްޢާލާއި, ޙަމާސްގެ ޝޫރާ މަޖިލީހުގެ ވެރިޔާ މުޙައްމަދު ދަރުވީޝް ހިމެނިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ޙަމާސްގެ ވެރިކަމާ ދެން ހަވާލުވެ ވަޑައިގަންނަވާނެ ބޭފުޅަކު ކަނޑައަޅާނީ ޝޫރާ މަޖިލީހުންނެވެ.
ޝަހީދު ކޮށްލިއިރު, ޙަމާސްގެ ސިޔާސީ ގޮފީގެ އިތުރުން އަސްކަރީ ގޮފީގެ ވެރިޔާގެ މަޤާމު ވެސް ފުރުއްވަމުން ގެންދަވާފައި ވަނީ ސިންވާރެވެ. ނަމަވެސް, ފަލަސްޠީނުގެ މަސްރަޙު ދިރާސާ ކުރައްވާ ބޭފުޅެއް ކަމުގައިވާ އަޝްރަފް އަބުލްހޫލީ ވިދާޅުވީ, އެ ދެ މަޤާމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ވަކި ދެ ބޭފުޅަކާ ހަވާލު ކުރައްވާނެ ކަމަށް ބެލެވޭ ކަމުގައެވެ. ޙަމާސްގެ ސިޔާސީ ގޮފީގެ ވެރިޔާގެ ޒިންމާތަކުގެ ތެރޭގައި ބޭރުގެ ފަރާތްތަކާ ގުޅުން ބަދަހި ކުރުމާއި, ޙަމާސްގެ ސިޔާސަތުތައް ކަނޑައެޅުން ހިމެނެއެވެ.
"ޙަމާސްގެ އެންމެ ބޮޑު މަދަދުގާރަކީ އީރާން. ޙަމާސަށް ހަތިޔާރާއި ފައިސާ ފޯރުކޮށްދެމުން ދަނީ އީރާނުން, އެހެންވެ ސިންވާރުގެ ބަދަލުގައި ވެރިކަމާ ހަވާލުވެ ވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅަކަށް އީރާނުގެ ރުހުން ހޯދުން މުހިންމުވާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. އޭނާ ޤަބޫލު ކުރައްވާ ގޮތުގައި, ޙަމާސްގެ ވެރިކަމާ އައު ބޭފުޅަކު ހަވާލުވެ ވަޑައިގެންނެވި ނަމަވެސް, އެ ޖަމާޢަތުގެ ސިޔާސަތުތަކަށް ބަދަލެއް ނުގެންނާނެއެވެ. އަދި, ޣައްޒާ ޢުދުވާން ހުއްޓުމަކަށް ގެނައުމަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ޝަރުޠުތައް ބަދަލެއް ނުކުރާނެއެވެ. ނަމަވެސް, ބައެއް ކަންކަމުގައި ޔަހޫދީންނަށް ދޫދިނުމަކީ އައު ސިޔާސަތަކަށް ވެގެން ގޮސްދާނެ ކަމުގައި އޭނާ ދެކެވަޑައިގަންނަވައެވެ.
ފަލަސްޠީނުގެ ސިޔާސީ މަސްރަޙު ދިރާސާ ކުރައްވާ ބޭފުޅެއް ކަމުގައިވާ އަކްރަމް ޢަޠަالله ވިދާޅުވީ, ޙަމާސްގެ ސިޔާސީ ގޮފި ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާތަކާ ވަގުތީ ގޮތުން ހަވާލުވެ ވަޑައިގަންނަވާފައިވާ ޙައްޔާގެ ނިންމުންތަކަށް އެ ޖަމާޢަތުގެ ހަތިޔާރު އެޅި ގޮފިން އިޙުތިރާމު ކުރާނެ ކަމަށް ޤަބޫލު ކުރައްވާ ކަމުގައެވެ. އަދި, ސިންވާރުގެ ކޮއްކޯފުޅު މުޙައްމަދު ސިންވާރަކީ ޙަމާސްގެ ހަތިޔާރު އެޅި ގޮފީގެ އިސް ވެރިއެއްގެ ގޮތުގައި ފެނިގެން ގޮސްދާނެ ކަމަށް ދެކިވަޑައިގަންނަވާ ކަމުގައެވެ.
މުޙައްމަދު ސިންވާރަކީ މިހާރު ވެސް ޙަމާސްގެ ހަތިޔާރު އެޅި ގޮފި, ޢިއްޒުއްދީން އަލް-ޤައްސާމް ބްރިގޭޑްސްގައި އިސް ކޮމާންޑަރެއްގެ މަޤާމު ފުރުއްވަމުން ގެންދަވާ ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާއަކީ, ޔަހޫދީން ޝަހީދު ކޮށްލަން ބޭނުންވާ މީހުންގެ ލިސްޓުގައި ހިމަނާފައިވާ ބޭފުޅެކެވެ. އޭނާ ޝަހީދު ކޮށްލުމަށް ޔަހޫދީ ފައުޖުން މީގެ ކުރިން އެތަކެއް ފަހަރަކު މަސައްކަތް ކޮށްފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް, އެ ކަން ކާމިޔާބު ކުރެވިފައެއް ނެތެވެ.